Kodeks postępowania cywilnego wyróżnia dwie instytucje, które mają umożliwić poznanie opinii małoletniego w sprawie rozwodowej rodziców. Jest to wysłuchanie dziecka oraz przesłuchanie dziecka w roli świadka.
Warunki wysłuchania dziecka przez sąd
Wysłuchanie małoletniego ma charakter względnie obligatoryjny. Zależy od kilku aspektów, ściśle określonych w poniższym artykule:
art. 2161 § 1 Sąd w sprawach dotyczących osoby małoletniego dziecka wysłucha je, jeżeli jego rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości na to pozwala. Wysłuchanie odbywa się poza salą posiedzeń sądowych.
§ 2. Sąd stosownie do okoliczności, rozwoju umysłowego, stanu zdrowia i stopnia dojrzałości dziecka uwzględni jego zdanie i rozsądne życzenia.
Powinność wysłuchania dziecka podkreślił także Sąd Najwyższy, który stwierdził, że „kierując się celowością, przy uwzględnieniu stopnia dojrzałości małoletniego oraz charakteru sprawy opiekuńczej, właściwy sąd powinien zapoznać się ze stanowiskiem tego małoletniego, mając na względzie jego dobro” (postanowienie Sądu Najwyższego z 15 grudnia 1998 r., I CKN 1122/98, OSN 1999 Nr 6, poz. 119).
Wysłuchanie dziecka powinno dotyczyć jedynie spraw, które bezpośrednio go dotyczą, czyli kontaktów z rodzicami, władzy rodzicielskiej, a także ustalenia miejsca zamieszkania po rozwodzie rodziców.
Obecność biegłego psychologa
Małoletni może zostać wysłuchany przez sąd w obecności biegłego psychologa, który zajmuje się sporządzaniem opinii w sprawie rozwodowej. Nie jest to warunek konieczny, jednak powszechnie stosowany. Obecność specjalisty z wiedzą z zakresu psychologii jest wskazana. Psycholog jest w stanie ocenić stan rozwoju emocjonalnego dziecka, a także pomóc w formułowaniu pytań zadawanych dziecku. Stanowi dla niego również ogromne wsparcie i pomoc, głównie w obszarze wyrażania uczuć i wypowiadania się na temat swojej rodziny.
Przebieg wysłuchania małoletniego
Wysłuchanie odbywa się zawsze poza salą sądową, w możliwie jak najbardziej komfortowych warunkach. Ma to na celu ograniczenie dziecku dodatkowego stresu związanego z rozwodem rodziców, którego i tak doświadcza. Rozmowa ma miejsce w specjalnie przystosowanym do tego pomieszczeniu, spełniającym warunki techniczne (m.in. możliwość nagrania rozmowy jako dowodu dla sądu) i formalne. Zapewnia małoletniemu dyskrecję, co przekłada się na jego poczucie bezpieczeństwa i wpływa na swobodę wypowiedzi oraz otwarcie się przed rozmówcą. Wysłuchanie przypomina zwykłą rozmowę. Sąd powinien zwracać się do dziecka, odpowiednio formułując pytania, adekwatnie do jego wieku i poziomu rozwoju.
Wpływ na przebieg postępowania
Wysłuchanie małoletniego często okazuje się bardzo przydatne w toku postępowania rozwodowego. Na podstawie rozmowy biegli psycholodzy sporządzają opinię, a następnie formułują wnioski istotne dla przyszłości dziecka. Badaniem przeważnie zajmuje się Opiniodawczy Zespół Specjalistów Sądowych. Zawierają się w nim odpowiedzi na najważniejsze pytania sądu, m.in. którego z rodziców dziecko postrzega jako opiekuna i z którym jest bardziej związane emocjonalnie. Coraz częściej sąd w toku postępowania decyduje o losie dziecka wraz z jego udziałem, uwzględniając jego rozsądne życzenia.
Dobry adwokat Gdańsk i Dobry adwokat Gdynia – pomożemy Ci w Twojej sprawie o rozwód.
