Najlepszym rozwiązaniem, aby uniknąć przejęcia długów po zmarłym, jest odrzucenie spadku. Sprawa staje się jednak bardziej skomplikowana, kiedy spadkobierca posiada niepełnoletnie dzieci. Wówczas musi on odrzucić spadek również w ich imieniu.
Odrzucenie spadku sprawia, że osoba, która tego dokonuje, jest traktowana w świetle prawa tak, jakby nie dożyła otwarcia testamentu. W takiej sytuacji spadkobiercami stają się jego dzieci. Jeśli są pełnoletnie, wystarczy, że przejdą procedurę taką, jak ich rodzice. W przypadku, gdy nie ukończyły 18. roku życia, to na ich rodzicach ciąży obowiązek odrzucenia spadku. Muszą dokonać tego w terminie 6 miesięcy od momentu złożenia przez siebie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Po upływie tego terminu, zgodnie z przepisami prawa, małoletni otrzyma spadek z dobrodziejstwem inwentarza.
Aby doszło do skutecznego odrzucenia spadku w imieniu małoletniego, najpierw zgodę na to musi wyrazić sąd opiekuńczy. Złożenie oświadczenia bez jej uzyskania, będzie nieważne. O konieczności dokonania tego wyłącznie za pośrednictwem sądu stanowią poniższe przepisy:
art.101 § 3 k.r.o. Rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko;
art.156 k.r.o. Opiekun powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku małoletniego.
W pierwszej kolejności sąd zajmie się ustaleniem, czy dziecko rzeczywiście jest spadkobiercą. Kolejnym krokiem jest zawnioskowanie przez rodziców (lub opiekunów prawnych) małoletniego o wszczęcie postępowania sądowego. Wniosek może złożyć każdy z rodziców bądź opiekunów, bez względu na to, z czyjej strony jest spadek. Złożenie wniosku w sądzie powoduje zawieszenie biegu terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. Termin ten biegnie natomiast dalej od chwili uprawomocnienia się postanowienia sądu opiekuńczego.
Sąd musi mieć pewność, że odrzucenie spadku leży w interesie dziecka. Dlatego tak ważne jest właściwe uzasadnienie i udokumentowanie wniosku. Uzasadnienie musi opierać się na tym, że spadek jest zadłużony, a rodzice już go odrzucili. Warto dołączyć oświadczenia innych spadkobierców (w tym rodzica bądź rodziców) o odrzuceniu przez nich spadku, a także dokumenty zawierające informacje o zadłużeniu zmarłego, np. umowy kredytowe, wezwania do zapłaty czy dokumentację komorniczą. W przypadku właściwie uargumentowanego i udokumentowanego wniosku, bardzo prawdopodobnym jest udzielenie zgody sądu bez przeprowadzania rozprawy.
Po zakończonym postępowaniu i uzyskaniu zgody sądu, należy złożyć w imieniu małoletniego odpowiednie oświadczenie. Można to zrobić przed notariuszem, po uzyskaniu prawomocnego wyroku sądu. Odpis wyroku oraz stwierdzenie jego prawomocności można uzyskać w sądzie, który je wydał. Oświadczenie można również złożyć, zamiast przed notariuszem, przed sądem rejonowym, właściwym co do miejsca zamieszkania lub pobytu małoletniego.
